Οι εξελίξεις στο διεθνές πεδίο το 1912 προσέφεραν στις βαλκανικές χώρες τη δυνατότητα να διεκδικήσουν με πιθανότητες επιτυχίας την εκδίωξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τη βαλκανική χερσόνησο και να ενσωματώσουν τα εδάφη της στον εθνικό κορμό τους. Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι του 1912 – 1913 αντικατοπτρίζουν τη συνδυασμένη αυτή προσπάθεια, παρά τις ετερώνυμες επιδιώξεις των εμπόλεμων συμμάχων. Στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο (1912) η βαλκανική συμμαχία, που αποτελούταν από τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, στράφηκε εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εντούτοις, μετά το πέρας του πολέμου, οι φιλονικίες των βαλκανικών κρατών σχετικά με την κτήση των εδαφών που απελευθερώθηκαν από την οθωμανική διοίκηση οδήγησαν σε ένα νέο πόλεμο. Ο Β’ Βαλκανικός Πόλεμος (1913) θα σηματοδοτήσει τη δημιουργία ενός νέου μετώπου αυτή τη φορά εναντίον της Βουλγαρίας.
Η συμμετοχή της Ελλάδας στους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 – 1913 στηριζόταν στα οφέλη που προσδοκούσε να εξασφαλίσει η χώρα, και δη την ενσωμάτωση στον εθνικό κορμό των πληθυσμιακών εκείνων τμημάτων που διαβιούσαν στη βαλκανική επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η είσοδος της χώρας στον πόλεμο συνάντησε την υποστήριξη του ελληνισμού, όχι μονάχα εντός αλλά και εκτός των συνόρων. Πλήθος Ελλήνων της διασποράς έσπευσε να επιστρέψει στο μητροπολιτικό ελλαδικό χώρο με σκοπό να σταλεί στο μέτωπο του πολέμου για την υλοποίηση του εθνικού οράματος.
Αρκετοί Δημομαριώτες που είχαν μετοικήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής προσδοκώντας σε ένα καλύτερο μέλλον, έσπευσαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα για να στρατευθούν. Οι Δημομαριώτες εντάχθηκαν στον ελληνικό στρατό και ακολούθησαν την πορεία του στο μακεδονικό και ηπειρωτικό μέτωπο. Στο πλαίσιο του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, οι Δημομαριώτες συμμετείχαν στη μάχη του Κιλκίς – Λαχανά, μία από τις σημαντικότερες και φονικότερες μάχες στην ιστορία του ελληνικού στρατού, χάρη στην οποία η Ελλάδα μπόρεσε να επεκτείνει τα σύνορά της, ενσωματώνοντας οριστικά στον εθνικό κορμό την περιοχή της Μακεδονίας.
Θεμιστοκλής Μητσινίκος (Πελετά)
Ακολουθώντας, όπως και πολλοί Πελετιώτες, τις μεταναστευτικές ροές των τελευταίων ετών του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, ο Θεμιστοκλής Μητσινίκος μετεγκαταστάθηκε από τα Πελετά στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου και εν καιρώ αποκαταστάθηκε επαγγελματικά δημιουργώντας νέους δεσμούς με τη χώρα υποδοχής. Το εθνικό κάλεσμα για την υλοποίηση των ελληνικών επιδιώξεων στους Βαλκανικούς Πολέμους σήμανε την επιστροφή του Πελετιώτη μετανάστη στην Ελλάδα, για να στρατευθεί και να σταλεί στη συνέχεια στο μέτωπο του πολέμου.
Ακολουθώντας το τμήμα του ελληνικού στρατού που έλαβε μέρος στο μακεδονικό μέτωπο, ο Θ. Μητσινίκος συμμετείχε σε όλες τις μάχες του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Με την έναρξη του Β’ Βαλκανικού Πολέμου και την περαιτέρω προώθηση του ελληνικού στρατού προς τα βόρεια, ο Θ. Μητσινίκος συμμετείχε στη μάχη του Κιλκίς που διεξήχθη στις 19 Ιουνίου 1913. Στην εν λόγω μάχη, ο ελληνικός στρατός παρέταξε τέσσερις μεραρχίες έναντι 19 βουλγαρικών ταγμάτων που είχαν στρατοπεδεύσει στα υψώματα του Κιλκίς, απ’ όπου έβαλλαν συνεχώς εναντίον των ελληνικών θέσεων. Κατά τη διάρκεια της μάχης, μία βουλγαρική οβίδα έπληξε το χαράκωμα στο οποίο βρισκόταν ο Πελετιώτης πολεμιστής, με συνέπεια οι γιατροί για να μπορέσουν να τον σώσουν να ακρωτηριάσουν το δεξί του πόδι.
Διακριθείς για την προσφορά του στο πεδίο της μάχης, ο Θ. Μητσινίκος επιστρέφοντας στη γενέτειρά του θα σχηματίσει τη δική του οικογένεια, αποκτώντας οκτώ παιδιά. Παρά τις δυσκολίες που του προξένησε ο τραυματισμός του, εργάστηκε τόσο στις ετήσιες ελαιοπαραγωγικές διαδικασίες όσο και στη διάνοιξη του δρόμου προς το Μοναστήρι της Έλωνας, όπου με μία βαριά θρυμμάτιζε της πέτρες. Τέλος, το ελληνικό κράτος περιορίστηκε στην παροχή ενός ελάχιστου χρηματικού επιδόματος, το οποίο δεν αρκούσε για να συντηρήσει την οικογένεια ενός αναπήρου πολέμου, ο οποίος θυσίασε το αμερικάνικο όνειρο χάρη της υλοποίησης του εθνικού οράματος.
Νικόλαος Μ. Κουτσοποδιώτης (Πούλιθρα)
Εγκατεστημένος στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, ο Νικόλαος Μ. Κουτσοποδιώτης είχε ακολουθήσει μία δύσκολη πλην, όμως, επικερδή δραστηριότητα εξασφαλίζοντας τα προς το ζην. Η είδηση της έναρξης των Βαλκανικών Πολέμων κυριάρχησε στις συζητήσεις μεταξύ των ομογενών. Ερχόμενος σε επαφή και με άλλους Πουλιθριώτες των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, ο Ν. Κουτσοποδιώτης αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα για να συμμετάσχει στους Βαλκανικούς Πολέμους.
Με τον επαναπατρισμό του στην Ελλάδα, ο Ν. Κουτσοποδιώτης στρατολογήθηκε ως εύζωνος στο 9ο Ευζωνικό Τάγμα, διοικητής του οποίου ήταν ο Ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου. Πολεμώντας στην πρώτη γραμμή, ο Πουλιθριώτης πολεμιστής συμμετείχε στην προέλαση του ελληνικού στρατού στη μάχη του Λαχανά στις 21 Ιουνίου 1913, η έκβαση της οποίας υπήρξε καθοριστική για την επικράτηση των ελληνικών δυνάμεων στο Β’ Βαλκανικό Πόλεμο. Στη μάχη του Λαχανά διατέθηκαν 18 ελληνικά τάγματα για να αντιμετωπίσουν 20 βουλγαρικά τάγματα. Κατά τη διάρκεια της μάχης και λίγο πριν την καταδίωξη του βουλγαρικού στρατού, μία βουλγαρική σφαίρα έπληξε το Ν. Κουτσοποδιώτη διαπερνώντας ολοσχερώς το ένα του πόδι και προσκολλώντας στο άλλο. Ο Πουλιθριώτης πολεμιστής μετακομίστηκε στο Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιά, όπου νοσηλεύτηκε για αρκετό χρονικό διάστημα, αποκτώντας μόνιμο κινητικό πρόβλημα εξαιτίας του τραύματός του.
Επιστρέφοντας στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Πούλιθρα, ο Ν. Κουτσοποδιώτης προσπάθησε μέσω των περιορισμένων οικονομιών του να συνεχίσει απρόσκοπτα τη ζωή του. Για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα αναλώθηκε στην προσπάθεια να εξασφαλίσει μία στοιχειώδη αναπηρική σύνταξη, την οποία εν τέλει, έπειτα από ταλαιπωρία δεκαετιών το ελληνικό κράτος του χορήγησε.
Επίλογος
Η τριήμερη μάχη του Κιλκίς – Λαχανά (19 – 21 Ιουνίου 1913) μεταξύ του βουλγαρικού και του ελληνικού στρατού είχε σημαντικές απώλειες τόσο για τους ηττημένους Βούλγαρους όσο και για τους νικητές Έλληνες. Αναλυτικότερα, οι απώλειες του ελληνικού στρατού ανήλθαν σε 10.000 περίπου άνδρες, νεκροί και τραυματίες, με αποτέλεσμα να χάσει ο ελληνικός στρατός το 12% της συνολικής του μάχιμης δύναμης.
Ανάμεσα στους τραυματίες των Βαλκανικών Πολέμων συγκαταλέγονταν και δύο Δημομαριώτες, ο Θ. Μητσινίκος από τα Πελετά και ο Ν. Κουτσοποδιώτης από τα Πούλιθρα. Αποκατεστημένοι στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, οι δύο άνδρες δε δίστασαν να εγκαταλείψουν τη ζωή τους στην αμερικανική ήπειρο και να επιστρέψουν στην Ελλάδα για να συμμετάσχουν στο μέτωπο του πολέμου, προσπαθώντας να συμβάλλουν στην πραγμάτωση των εθνικών σκοπών.
Βιβλιογραφία
- Κουτσοποδιώτης Ν., Ανεκδιήγητα βάσανα και μαρτυρία ενός συμπολίτου αναπήρου πολέμου, Κυνουρία, Αθήναι 1/10/1933, σ. 1.
- Η φρικτή τραγωδία των αναπήρων πολέμου Κυνουρίας, Κυνουρία, Αθήναι 1/1/1934, σ. 2.
- Μαργαρίτης Γ., Η εμπόλεμη Ελλάδα. Βαλκανικοί Πόλεμοι, Μακεδονικό μέτωπο, Ουκρανία, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770 – 2000, τ. Στ’, εκδ. «Ελληνικά Γράμματα», Αθήνα 2003, σσ. 63 – 82.
- Μαργαρίτης Γ., Οι πόλεμοι, Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα. Οι Απαρχές 1900 – 1922, τ. Α’, μέρος 2ο, εκδ. «Βιβλιόραμα», Αθήνα 1999, σσ. 149 – 188.
- Οικονόμου Ν., Οι επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού, ΙΕΕ, τ. ΙΔ’, εκδ. «Εκδοτική Αθηνών», Αθήναι 1977, σσ. 339 – 351.
